CBS vindt peilingen onbetrouwbaar - volgens Altijd wat

Dinsdagavond besteedde NCRV-programma Altijd Wat aandacht aan de politieke peilingen. Evelien Vehof probeerde er achter te komen hoe betrouwbaar de uitkomsten zijn. Hoe ontstaan de verschillen en wie moeten we geloven?

Aan het woord kwamen diverse deskundigen, waaronder Reinier Heutink, de baas van Ipsos Synovate, die het verschil tussen zijn peilingen en die van Maurice de Hond mooi samenvatte:

Ik denk in grote lijnen als je de peilingen van De Hond en Iposos Synovate vergelijkt, zie je dat bij hem de extremen wat sterker vertegenwoordigd zijn. Je ziet dat bij hem wat meer anti-establishment is; de grote, traditionele partijen staan altijd veel zwakker. 

Het meest opmerkelijk was wellicht Vehofs telefoontje met het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS). Helaas werd dat nou net niet uitgezonden, op de stem van debegroetende telefoniste na. We moeten het dus doen met de samenvatting van Evelien Vehof:

"Eén telefoontje met het CBS leert mij dat peilingen niet zo betrouwbaar zijn. Ze worden snel gemaakt en methodologisch kloppen ze niet. Quick and dirty wordt het genoemd."

Moeilijk voorstelbaar dat iemand bij het CBS daadwerkelijk de methodes van alle peilers zo gemakkelijk van tafel geveegd heeft. Ik vermoed dat het CBS vandaag enkele boze peilers aan de lijn krijgt.

Een heel ander geluid klonk van Ferry Mingelen. Die netjes toegaf dat hij niet weet of de cijfers die Nieuwuur van Ipsos Synovate koopt, betrouwbaar zijn. Maar op de vraag of het de taak van de journalistiek is de betrouwbaarheid van de peilingen te checken, antwoordde hij:

"Nee, dat vind ik niet. Synovate is een gerespecteerd instituut. Als die zeggen: 'met deze groep mensen kunnen we een betrouwbare peiling doen', dan mag ik er als journalist van uitgaan, dat het ook betrouwbaar is."

En dat is wel wat kort door de bocht. Dat Nieuwsuur als opdrachtgever Synovate vertrouwt is begrijpelijk. Had hij gezegd 'de ervaring leert...', prima. Maar dat journalisten bij gerespecteerde instituten maar moeten aannemen dat hun werk betrouwbaar?
Bovendien, TNS NIPO is ook een gerespecteerd instituut. Dan mogen journalisten toch op zijn minst de vraag stellen waarom twee gerespecteerde instituten tot verschillende uitkomsten komen? En vooral: proberen de verschillen te verklaren aan lezers of kijkers die weinig anders kunnen dan vertrouwen by proxy?

En daarom is het ook goed dat programma's als Altijd Wat dat proberen, hoe kort en bondig ook. Zie de eerste acht minuten van het programma: 

N.B. In het programma komt ook Joop van Holsteyn, hoogleraar Kiezersonderzoek in Leiden, aan het woord, die adviseert de peilingen met een korreltje zout te nemen. Lees vooral ook zijn artikel uit maart 2009 in het NRC: De peiling van Maurice de Hond deugt niet.